Bear markets staan bekend als periodes van scherpe koersdalingen en onzekerheid. Toch horen ze bij het natuurlijke ritme van de financiële markten. Na elke daling volgt immers weer herstel. In dit artikel lees je wat een bear market precies is, welke oorzaken eraan ten grondslag liggen en hoe beleggers zulke periodes kunnen begrijpen en beter doorstaan.
De benaming 'bear market' komt uit de financiële wereld en verwijst naar het dier, de beer, dat symbool staat voor een dalende markt. In de beleggingswereld worden vaak dieren gebruikt als metafoor: zo staat de beer voor pessimisme en dalende koersen, terwijl de stier juist optimisme en stijgende markten symboliseert. De betekenis van de term 'bear market' is dan ook een periode waarin de markt langdurig daalt, meestal met 20% of meer vanaf de recente piek.
Inleiding
Bear markets klinken somber, maar ze zijn een onvermijdelijk onderdeel van elke economische cyclus. Wanneer er sprake is van een daling van de prijzen van assets met 20% of meer ten opzichte van hun recente piek, spreekt men van een bear market. In zulke fases overheerst vaak pessimisme, neemt de vraag af en zoeken beleggers zekerheid. De verwachting van beleggers over toekomstige economische ontwikkelingen speelt hierbij een grote rol en beïnvloedt het marktsentiment tijdens een bear market. Juist in die periodes is het belangrijk om te begrijpen wat er gebeurt, zodat je rationeel blijft en risico’s kunt beperken.
Het goede nieuws: bear markets duren niet eeuwig. Financiële markten bewegen in cycli, na dalingen volgen periodes van herstel. Wie de dynamiek begrijpt, kan zijn strategie verbeteren en marktcorrectie begrijpen.
Wat is een bear market?
Een bear market ontstaat wanneer de prijzen van assets, zoals aandelen of crypto, met 20% of meer dalen vanaf hun recente hoogtepunt. In deze periode neemt de handelsactiviteit vaak af, terwijl beleggers voorzichtiger worden. Zo’n daling kan maanden of zelfs jaren aanhouden. Historisch gezien treden bear markets gemiddeld elke drie tot vijf jaar op en duren ze ongeveer tien maanden. Daarna volgt meestal weer een herstelperiode of een nieuwe bull market.
Niet elke daling is meteen een bear market. Een terugval van 10% wordt doorgaans als een marktcorrectie beschouwd, terwijl een bear market een diepere en langdurigere daling betekent. Vaak gaan zulke periodes gepaard met signalen als lagere bedrijfswinsten, afnemende vraag en stijgende rentetarieven.Een recessie is pas aan de orde wanneer het bruto binnenlands product (bbp) minstens twee opeenvolgende kwartalen daalt.
Marktcycli en fases
Financiële markten bewegen in terugkerende cycli met vier fasen: expansie, piek, stagnatie en daling. Tijdens de dalingsfase, ook wel de uitverkoopfase genoemd, zakken prijzen tot hun dieptepunt vaak versneld door paniekverkopen. Beleggerspsychologie speelt hierbij een grote rol: angst versterkt de koersdalingen, waardoor de markt tijdelijk verder zakt dan economisch gerechtvaardigd.
Na deze periode van onzekerheid volgt meestal een herstel, waarin prijzen geleidelijk weer stijgen. Dit markeert het begin van een nieuwe expansiefase en uiteindelijk weer een bull market.
De oorsprong van de termen ‘bear market’ en ‘bull market’
De benaming ‘bull market’ (stierenmarkt) en ‘bear market’ (berenmarkt) is afkomstig uit het Engels en verwijst naar dieren als metafoor voor het sentiment op de beurs. De betekenis van deze termen is dat bulls (stieren) symbool staan voor een periode van stijgende markten, terwijl bears (beren) juist een dalende markt vertegenwoordigen. De stier stoot zijn horens omhoog – een metafoor voor stijgende markten en optimisme, terwijl de beer met zijn klauwen naar beneden slaat, wat symbool staat voor dalende koersen en negatief marktsentiment.
Deze dieren worden wereldwijd als metafoor gebruikt door analisten en in beleggingsadvies om de verschillende markttrends te duiden. De begrippen stierenmarkt en berenmarkt zijn bekende termen in de financiële wereld en verwijzen respectievelijk naar periodes van langdurige koersstijgingen en -dalingen. Beide symbolen worden wereldwijd gebruikt, met als bekendste voorbeeld het bronzen stierenbeeld op Wall Street, dat kracht en marktopbouw symboliseert.
Bear markets in de geschiedenis
Bear markets hebben de financiële wereld regelmatig opgeschud: van de beurscrash van 1929 tot de dotcom-zeepbel in 2000 en de wereldwijde financiële crisis van 2008. Zulke periodes doen zich voor in verschillende delen van de wereld en hebben daar vergelijkbare economische gevolgen, waardoor beleggers wereldwijd met soortgelijke uitdagingen en kansen te maken krijgen. Zulke periodes gaan vaak gepaard met grote onzekerheid, maar ze vormen ook het beginpunt van nieuwe groeifases.
Wie tijdens een crisis kalm blijft en het bredere beeld begrijpt, kan beter voorbereid zijn op het herstel dat doorgaans volgt.
Oorzaken van traditionele bear markets
Economische recessie: Wanneer de economische groei vertraagt, dalen vaak de bedrijfswinsten en verliezen aandelen hun aantrekkingskracht.
Hoge inflatie: Stijgende prijzen verminderen de koopkracht en leiden tot hogere rentetarieven, wat de economische activiteit kan afremmen.
Geopolitieke onzekerheid: Oorlogen, handelsspanningen of wereldwijde crises zorgen voor risicoaversie en verkopen op de markten, omdat beleggers veiligheid verkiezen boven groei.
De impact van bear markets op beleggers
Bear markets kunnen de waarde van een portefeuille aanzienlijk verlagen. Voor mensen die dicht bij hun financiële doelen staan, zoals gepensioneerden, kan dat een uitdaging zijn omdat de herstelperiode soms langer duurt. Langetermijnbeleggers zien zulke markten echter vaak als leermomenten of als kans om de markt beter te begrijpen. Wie tijdens een bear market blijft beleggen, profiteert vaak van het feit dat aandelen relatief goedkoop zijn, wat aantrekkelijke instapmomenten biedt. Proberen de markt te timen tijdens zulke periodes brengt het risico met zich mee dat je belangrijke beursdagen mist, waardoor je mogelijk een groot deel van het herstel misloopt. Historisch gezien volgen op bear markets vrijwel altijd herstelperiodes, waardoor discipline en geduld essentieel zijn om niet uit angst beslissingen te nemen. Consequent blijven beleggen helpt om op de lange termijn rendement te realiseren en voorkomt dat je belangrijke bewegingen in de markt mist.
Mentale veerkracht speelt een grote rol: wie paniekverkopen vermijdt en vasthoudt aan een goed doordachte strategie, kan de volatiliteit beter doorstaan.
Bear markets in crypto
Ook in de wereld van crypto komen bear markets voor – vaak aangeduid als ‘crypto winter’. Deze periodes worden gekenmerkt door sterke koersdalingen, lage handelsvolumes en afnemend marktsentiment. Een bekend voorbeeld is de daling van Bitcoin van bijna €18.000 in 2017 naar circa €3.000 in 2018. Toch bleek ook hier dat zulke fases niet permanent zijn: vanaf 2019 begon de koers opnieuw sterk te stijgen.
Factoren die crypto bear markets aansturen
Regulering: Strenge regels of verboden op crypto-handel kunnen grote marktdalingen veroorzaken, zoals eerder gebeurde in landen als China.
Beveiligingsincidenten en fraude: Grote hacks of projectfaillissementen, zoals het instorten van Terra Luna in 2022, hebben het vertrouwen van beleggers tijdelijk aangetast en paniekverkopen veroorzaakt.
Macro-economische invloeden: Hoge inflatie, renteverhogingen of een sterke dollar kunnen druk zetten op de cryptomarkt, vooral omdat veel beleggers dan kiezen voor minder risicovolle assets.